Wielki Odlot, czyli kolorowy cyrk na kółkach.


Jeśli można by było opisać ten film jedną frazą, to właśnie kolorowy cyrk na kółkach wydaje się najbardziej właściwym określeniem. Wielki Odlot to film dokumentalny z 1964 roku w reżyserii Alexy Gibney i Alison Ellwood. Film jest zapisem podróży Kena Keseya autora powieści „Lot nad kukułczym gniazdem” i grupy jego przyjaciół przez Stany Zjednoczone. Grupa w kolorowym autobusie, pomalowanym w psychodeliczne wzory miała dostać się do Nowego Jorku na Wystawę Światową. Film praktycznie w całości złożony jest z archiwalnych materiałów, które najlepiej oddają ducha ówczesnej epoki. 


„Za starzy na beatników za młodzi na hipisów” – możemy usłyszeć na początku filmu. Hipisi to ruch, który w drugiej połowie lat 60-tych dopiero się zaczynał, nie było o nich jeszcze głośno słychać w telewizji, sprzyjało to w szczególności bohaterom naszego filmu. Podróżując kolorowym autobusem wzdłuż Ameryki nie budzili tyle podejrzeń. W danym czasie było to jedynie zaintrygowanie i ciekawość. Łatwo było wmówić policjantom, że ten niecodzienny wygląd jest na potrzeby kręconego filmu, ułatwiając tym samym ukrywanie środków odurzających w busie. Grupa Keseya to trochę mieszanka przypadkowych ludzi, pisarze, myśliciele, szaleńcy i nawet Profesor filozofii. Wśród grupy naszych hipisów znalazł się nawet Neal Cassady, amerykański poeta znany jako przedstawiciel beat generation. Neal dostał rolę kierowcy autobusu, a jego osobowość zabarwiona środkami odurzającymi wydawała się dominować nad wszystkimi. Cassady nadawał w dużej mierze charakteru i narracji całej podróży. Cała wyprawa była mocno zainspirowana kultową powieścią Jacka Kerouacka „W drodze”, który pod koniec również pojawia się w filmie. Wielki odlot to film bardziej zabarwiony hipisowską aurą niż dokument o hipisach. Fabuła to lekki dokument o LSD i dorosłych ludziach, którzy chcą coś doświadczyć i poczuć. Temat środków odurzających był potraktowany w szerszym kontekście, w filmie LSD przedstawione jest nie tylko jako popularny narkotyk wśród hipisów. LSD było także badane i testowane przez rząd, i to nie tylko w celach czysto badawczych. W latach 50 i 60- tych prowadzony był program MKUltra, kontrowersyjny i na początku ściśle tajny projekt, mający na celu zbadanie możliwości sterowania pracą ludzkiego mózgu i kontrolą umysłu, z wykorzystaniem środków chemicznych, takich jak LSD i innych środków psychodelicznych. Wiele raportów mówi o brutalnych metodach stosowanych podczas badań i o wykorzystywaniu nieświadomych obywateli USA w celach badawczych, które czasem kończyły się tragicznie.

Oglądając film można odnieść wrażenie, że mniej jest tam ideologii kontrkultury, a więcej  osobistej eksperymentalnej próby naszych bohaterów, próbujących odnaleźć się w środowisku. Dla Grupy Keseya ważniejsza jest sama podróż a nie cel, dzięki narkotykom mogą redefiniować rzeczywistość i skupiać się na doznaniach. Ważna jest tu nie tylko wolność i beztroska podróż ale i możliwość doświadczenia, grupowego przeżycia i możliwość zmierzenia się z własnymi potrzebami. 

Hipisi pokazani w filmie tworzą obraz ludzi, którzy chcą się wygłupiać, dobrze bawić, przeżywać i doświadczać. Każdy decyduje się na pewien styl życia z własnych powodów, dla niektórych jest to postawa oznajmiająca pewne poglądy, dla niektórych jest to ucieczka, a dla jeszcze innych będzie to podróż w głąb siebie i próba odnalezienia miejsca dla swoich pragnień, marzeń i szalonych wizji. 

Komentarze